Filia nr 3 Książnicy Karkonoskiej
prezentuje
Patroni zabobrzańskich ulic
Michał Kleofas Ogiński
(25 września 1765-15 października 1833)
Działacz polityczny, skrzypek, kompozytor oraz pisarz
Zabobrze – jeśli chodzi o liczbę mieszkańców stanowi największą część Jeleniej Góry. Właśnie na tym osiedlu ulicom stopniowo nadawano nazwy polskich muzyków, kompozytorów oraz wykonawców. Z uwagi na nazwy tutejszych ulic osiedle to można nazwać dzielnicą muzyczną naszego miasta.
Pierwszą ulicą nazwaną na cześć wybitnego muzyka na osiedlu Zabobrze była ul. Paderewskiego, zmieniona 70 lat temu z Hindenburgstrasse. W latach sześćdziesiątych, kiedy budowano Zabobrze I, w 1965 roku nowym ulicom nadano nazwy: Karola Szymanowskiego i Ludomira Różyckiego. Nieco później, w 1968 roku – Mieczysława Karłowicza. W latach siedemdziesiątych, na Zabobrzu II (1974-1979), powstały kolejne ulice: Michała Kleofasa Ogińskiego, Oskara Kolberga, Stanisława Moniuszki, Krzysztofa Komedy Trzcińskiego, Grażyny Bacewicz i Zygmunta Noskowskiego. W 1985 roku na Zabobrzu III powstały ulice imieniem Tadeusza Sygietyńskiego, Alfreda Wiłkomirskiego, Jana Kiepury i Witolda Małcużyńskiego. Wszyscy jeleniogórzanie z pewnością wiedzą, gdzie znajduje się ulica Michała Kleofasa Ogińskiego. Jednak większość z nas na pewno nie wie nic więcej o patronie tej ulicy ponad to, że był on kompozytorem, skrzypkiem oraz pisarzem.
Spełniając oczekiwania tych wszystkich, którzy o swoim mieście starają się dowiedzieć jak najwięcej prezentujemy sylwetkę Michała Kleofasa Ogińskiego.
Kim był Michał Kleofas Ogiński, że dawniejsze władze Jeleniej Góry chcąc upamiętnić tę postać nadały nazwę ulicy właśnie jego imieniem?
Przyszedł na świat 25 września 1765 w Guzowie koło Warszawy, zmarł 15 października 1833 we Florencji. Pochowany został w tamtejszym kościele Santa Croce obok takich osobistości jak : Galileusz, Michał Anioł czy Gioachino Rossini. Na jego grobie został zbudowany pomnik z białego marmuru.
Nie zamierzał być zawodowym muzykiem.Gry na skrzypcach i klawikordzie oraz teorii i generałbasu uczył się u Józefa Kozłowskiego w Guzowie, który był muzykiem na dworze Ogińskich. Od 1782 pobierał lekcje gry na skrzypcach u Ivana Mane Jarnovića w Warszawie. Podczas późniejszych pobytów za granicą korzystał ze wskazówek udzielanych mu przez skrzypków – wirtuozów takich jak : Giovanniego Battistę Viottiego (1798) i Pierre’a Baillota (1810).
Michał Kleofas Ogiński był osobą wielu talentów. Był nie tylko kompozytorem, ale też podskarbim wielkim litewskim, senatorem rosyjskim, konspiratorem niepodległościowym, dyplomatą i działaczem emigracyjnym. Pełnił szereg funkcji politycznych w państwie, wiele podróżował za granicę. W 1802 roku osiadł w Zalesiu koło Wilna i zajął się muzyką. Po kilkunastu latach powrócił do działalności publicznej, ale już w 1822 osiadł we Włoszech (Florencja) i zajął się komponowaniem. Zostawił po sobie bogaty dorobek literacki i muzyczny.
O swoich zdolnościach muzycznych pisał: „Wszystko, co mam, to – dobry słuch, głębokie poczucie harmonii i gust, który ukształtowałem słuchając i wykonując dobrą muzykę”.
Jego twórczość jest do tej pory mało zbadana, ale znakomitą wręcz sławę zyskały jego fortepianowe polonezy, bardzo proste i bezpretensjonalne, przepojone narodową nutą. Jest autorem około 20 polonezów, nie tak rozbudowanych jak późniejsze polonezy Chopina, ale starannych w formie, przepełnionych nostalgiczną melancholią, zapowiadających romantyzm już w swoich tytułach.
Pisał też inne utwory na fortepian np. romanse, pieśni, kadryle, menuety, walce. Skomponował również jedną operę pod tytułem „Zélis et Valcour ou Bonaparte au Caire” („Zelis i Valcour, czyli Napoleon w Egipcie”) w jednym akcie. Jednakże opera ta nigdy nie doczekała się wystawienia.
Jest również autorem Listów o muzyce oraz pamiętników „O Polsce i Polakach: od roku 1788 aż do końca roku 1815” wydanych po francusku jako „Mémoires de Michel Oginski sur la Pologne et les Polonais, deputs 1788 jusqu’a la fin de 1815” w Paryżu w 1827 roku. Dziś najbardziej znany jako autor poloneza a-moll Pożegnanie Ojczyzny.
Dotychczas uważano, że melodia hymnu narodowego Polski do słów Wybickiego była wzięta z pieśni ludowej z Podlasia, a autorstwo melodii Ogińskiego wynika z nieporozumienia, bowiem Ogiński w 1797 r. posłał generałowi Dąbrowskiemu podobnie nazwany utwór Marsz dla Legionów. Jednakże ostatnio prowadzone badania historyczne przez jednego z potomków księcia Ogińskiego (Andrzeja Załuskiego) próbują wykazać, że to Ogiński był autorem melodii hymnu.
Od 2008 roku w Iwoniczu – Zdroju co roku odbywa się Festiwal im. Księcia Michała Kleofasa Ogińskiego, podczas którego wykonywane są zarówno utwory Ogińskiego, jak i współczesnych mu kompozytorów polskich. Inicjatorem i dyrektorem artystycznym Festiwalu jest prof. Andrzej Pikul z Akademii Muzycznej w Krakowie.
Dorobek muzyczny M. K. Ogińskiego
Głos… w Izbie senatorskiej dnia 24 października 1786 miany, brak miejsca wydania (1786) Uwagi względem potrzebnych w Komisji Skarbu Litewskiego odmian, podane Prześwietnej Delegacji od Stanów zgromadzonych do słuchania rachunków tejże Komisji wyznaczonej… R. 1788 miesiąca 9-bra 7 dnia, brak miejsca wydania (1788) Głos… na sesji sejmowej dnia 24 lipca 1793 r. miany, brak miejsca wydania (1793); w czasie tego sejmu drukowano także osobno głosy z 2 i 23 września 1793 Projekt… Ustanowienie deputacji dla ułożenia projektu formy rządu, brak miejsca wydania (1793)Zagajenie sesji publicznej Towarzystwa Dobroczynności d. 25 stycznia 1820 r., „Dzieje Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej” 1820 i odb. Wilno 1820 Pamiętniki Michała Kleofasa Ogińskiego O Polsce i Polakach.
Od roku 1788 aż do końca roku 1815. T. 1. Poznań: 1870. Pamiętniki Michała Kleofasa Ogińskiego O Polsce i Polakach. Od roku 1788 aż do końca roku 1815. T. 2. Poznań: 1870.Michał Kleofas Ogiński: Listy o muzyce; oprac. Tadeusz Strumiłło; fr.: Lettres sur la musique adressées à un de ses amis de Florence en 1825 przeł. z francuskiego Zespół Tłumaczy PWM; red. Anna Papierzowa].. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1956, s. 135.fr: „Zélis et Valcour ou Bonaparte au Caire” (pol. „Zélis i Valcour, czyli Napoleon w Egipcie”, dosłownie „Zélis i Valcour, czyli Bonaparte w Kairze”) – opera jednoaktowa[14].
Przemówienia Ogińskiego ogłaszano ponadto w „Dziejach Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej” (od roku 1820) oraz w „Posiedzeniach Publicznych” Wileńskiego Towarzystwa Dobroczynności” (od roku 1818).
Michałowi Kleofasowi Ogińskiemu przypisywano błędnie autorstwo 3 dzieł: Książka in octavo majori; Powieści historyczne i moralne; Bajki i nie bajki. Ich rzeczywistym autorem był jego ojciec, Michał Kazimierz Ogiński.
W 2015 roku Muzeum Michała Kleofasa Ogińskiego mieszczące się w XIX – wiecznym pałacu rodu Ogińskich w Zalesiu, w obwodzie grodzieńskim na Białorusi, otworzyło już swoje podwoje po kilkuletniej renowacji.
Obecnie mieści się tam Muzeum sztuki Żmudzkiej. W tej chwili można już obejrzeć centralny westybul klasycznego pałacu z dwoma wielkimi piecami po obu stronach oraz salę wystawienniczą, w której zaprezentowano kopie dokumentów archiwalnych poświęconych życiu M.K. Ogińskiego. Poza tym goście mogą wejść do salonu muzycznego, także do oranżerii. Otwarto również salę teatralno-muzyczną, gdzie odbywają się koncerty muzyczne. Trwa nadal odnawianie kolejnych pomieszczeń.
Muzeum Sztuki Żmudzkiej
Ulica Michała Kleofasa Ogińskiego
Ulica Michała Kleofasa Ogińskiego jest jedną z ważniejszych arterii komunikacyjnych osiedla Zabobrze II. Nazwa ulicy została nadana 22.10.1974r. uchwałą Rady Miasta Jelenia Góra. Z jednej strony łączy ona skrzyżowanie ulicy Ogińskiego z ulicą Różyckiego – największe rondo (czyli skrzyżowanie o ruchu okrężnym) w Jeleniej Górze mające cztery wyloty. Z drugiej strony stanowi trasę wylotową z Jeleniej Góry do Wrocławia. Ulicą tą prowadzony jest również ruch komunikacyjny na wielu liniach autobusowych, który umożliwia mieszkańcom dotarcie do swoich miejsc zamieszkania oraz pobliskiej galerii handlowej. Przy ulicy tej znajdują się w większości budynki mieszkalne. Jednak wzniesiono tu również siedziby instytucji o znaczeniu ogólnomiejskim, np. „Wojewódzkie Centrum Szpitalne Kotliny Jeleniogórskiej” oraz ryneczek „Zabobrze”. Jest to świetnie prosperujące targowisko zlokalizowane w samym sercu zabobrzańskich zabudowań, co czyni go dostępnym i atrakcyjnym (zarówno dla klientów, jak i handlowców). Warto również wspomnieć o Przychodni „Zabobrze” (jest to nowoczesne centrum medyczne, które mieści się przy ulicy Ogińskiego 1b) oraz o siedzibie 5 Oddziału Banku Zachodniego WBK w Jeleniej Górze.
Opracowała: BW
Czy wiesz jak rozbudowywało się Zabobrze?
Zajrzyj TUTAJ i odkryj kolekcję fotografii Pana Andrzeja Szpaka
w Jeleniogórskiej Bibliotece Cyfrowej.
