Chyba niewielu miłośników książek jest w stanie przejść obojętnie koło takiego tytułu -sformułowania genialnego w swojej prostocie. Zachęceni i zaintrygowani zaglądamy do środka i już nic nie jest w stanie oderwać nas od dalszej lektury. Zbiór esejów profesora Ryszarda Koziołka otwierają „Deklaracje”, pod którymi każdy z nas, pożeraczy słowa drukowanego, podpisałby się bez wahania obiema rękami. Proszę bardzo pierwsze zdanie: „Mam skłonność do przyznawania literaturze rangi najwyższego składnika kultury. (…) Jestem notorycznym poszukiwaczem dowodów, że literatura to konieczność mówiącego człowieka.” Z każdą następną stroną przeżywamy nowe zaskoczenie i zdumienie, że znalazł się ktoś, kto myśli podobnie i potrafił tak trafnie nazwać nasze własne refleksje: „Literatura nauczyła nas pragnąć czegoś „innego”, wychodzić poza rytuał wyznaczany bądź przez konwencję życia wspólnoty, bądź po prostu przez potrzeby ciała. (…) Za tę niezgodę na własną kondycję gatunkową, społeczną, historyczną odpowiedzialna jest literatura jako nauczycielka pragnienia odmiany życia.” I nie sposób oprzeć się, aby nie przytoczyć kolejnych smakowitych zdań: „Przez pewien czas wydawało się, że miejsce literatury zajęła kultura obrazu. W latach dziewięćdziesiątych tak myślałem. Dziś znów uważam, że nic nie zastąpiło literatury i nic nie jest w stanie jej zastąpić. Ludzie mogą nie czytać, tylko że są wtedy pozbawieni pewnej dyspozycji intelektualnej, której nie sposób nabyć inaczej. Nieczytającym zanika pewien organ. (…) Ten rodzaj organizowania świata za sprawą narracji i metafory, sensownego przedstawienia sobie zdarzeń i przeżyć, którego dokonujemy, czytając, jest niemożliwy do powtórzenia inaczej niż w języku. Tylko że zdążyliśmy o tym zapomnieć.” Dla porządku tylko trzeba dodać, że pozostałe eseje dotyczą konkretnych dzieł i ich twórców. Czyta się je wyśmienicie, bez względu czy zdążyliśmy się z omawianymi książkami zapoznać i czy w ogóle mieliśmy je w swoich planach czytelniczych, bo przede wszystkim są dowodem na to, że „literaturą myśli się i mówi lepiej niż innymi dyskursami”.

Książka dostępna w zbiorach Książnicy Karkonoskiej. (KH)