Osada Szklarska Poręba – Orle w Górach Izerskich. Przemysław Wiater

Monografia historyczna tego niewielkiego skrawka ziemi, ukrytego wśród lasów, wód i torfowisk to niezwykle ciekawa opowieść o oswajaniu i cywilizowaniu terenów górskich. Historia miejsca opowiedziana w interesujący i wartki sposób ukazuje jak zagospodarowanie osiedla Orle odpowiada na zmiany dziejowe i gospodarcze. To również historia postrzegania Ducha Gór, który pierwszym odkrywcom skarbów izerskich: Walonom, laborantom i szklarzom w konkretny sposób pomagał chronić tajemnic rzemiosła. Autor publikacji zaczyna od średniowiecza, odkrywa znaczenie nazwy rzeki Izera, wyjaśnia etymologię wielu miejsc w okolicy, prowadzi przez okres pobytu joannitów, uciekinierów religijnych, sięga do początków osady, poprzez rozwój szklarstwa, jego upadek i ponowny rozkwit przybliża światowe osiągniecia tutejszych hut i szlifierni. Osada wówczas tętniła życiem. W XIX wieku zaczyna się rozwijać w Izerach turystyka, powstaje kolej Izerska, przybywają artyści, tajemniczy Duch Gór znów staje się inspiracją. Niweczy to wojna, po niej teren osady to obszar przygraniczny, wojskowy. Obecnie Orle znów przeżywa rozkwit, z dawnej osady niewiele zostało, nie ma hut, stad bydła, szkoły. Dziś to miejsce ukochane przez rowerzystów, narciarzy, turystów.

Warto przeczytać książkę Przemysława Wiatera przed kolejną wizytą w Izerach, Szklarskiej Porębie, Sobieszowie. Możliwe, że dzięki  zapisanym w niej wskazówkom uda się odkryć walońskie znaki i ukryte skarby. Może dzięki wyobraźni osada zatętni życiem , a w potokach pojawią się niewidziane od 200 lat perły!

Książka dostępna w zbiorach Książnicy Karkonoskiej. (JJ)