Jeleniogórskie Centrum Informacji i Edukacji Regionalnej
Książnica Karkonoska

zaprasza na wykład i prezentację
Eugeniusza Gronostaja

Cyfrowe metody badania historii Jeleniej Góry
na przykładzie cyfrowego modelu miasta Jelenia Góra z początków XVIII w.

Cyfrowy model miasta Jelenia Góra (ok. 1730 r.)

Początki miasta Jelenia Góra sięgają XIII w. To wtedy, oprócz zmiany sytuacji prawnej dla mieszkańców, nastąpiły także przeobrażenia przestrzenne, które obejmowały; wytyczenie rynku, miejsc targowych, sieci ulic i działek mieszczańskich oraz przebiegu fortyfikacji. Centralną częścią tak lokowanego miasta stał się prostokątny plac rynkowy z urządzeniami handlowymi, wokół którego wytyczono bloki zabudowy, które z kolei podzielono na parcele (działki) pod zabudowę. Urządzeniami handlowymi były: od południowego wschodu ławy chlebowe, następnie jatki mięsne, ławy rzemieślnicze nadbudowane w późniejszym okresie domami budniczymi oraz garkuchnia. Po stronie północno-zachodniej znajdowały się; winiarnia, waga oraz postrzygalnia sukna. Oba bloki zabudowy śródrynkowej rozdzielała wąska ulica, stanowiąca krótszą część rynku.

Tak powstałe miasto w całości otoczono fortyfikacjami drewniano-ziemnymi, wykopano fosy i założono bramy. Osadnicy, którzy przybywali do miasta, samodzielnie zbudowali domy z drewna i gliny, a na tyłach domów zabudowań gospodarczych, stajni, wozowni, drewutni i wszelkiego rodzaju magazynów (także studnie i w ich sąsiedztwie niestety kloaki). Zbudowane domy nie były początkowo wygodne. W większości były zbudowane z drewna. Wyjątkiem były domy piętrowe, w których zazwyczaj parter był przeznaczony na sklepy, warsztaty, kantory i magazyny.

Drugim ważnym placem w mieście był plac przeznaczony na kościół parafialny (kościół św. Erazma i Pankracego) z cmentarzem przykościelnym, usytuowany w narożu rynku.

Ten charakterystyczny układ przestrzenny dawnego miasta został zachowany do dnia dzisiejszego, co możemy zobaczyć oglądając Jelenią Górę z góry. Patrząc z góry zobaczymy, że ulice odchodzą od rynku w regularnych odstępach i krzyżują się pod kątem prostym, tworząc duże parcele. Te dzielone były na prostokątne parcele budowlane, przy czym krótszy bok prostokąta był częścią frontową od ulicy lub rynku.

W czasie prezentacji, przedstawiony będzie cyfrowy model miasta Jelenia Góra w okresie jej intensywnego rozwoju (początek XVIII w.), kiedy w miejscu zabudowy drewnianej pojawiły się zdobione kamienice, a wokół miasta jeleniogórscy kupcy zbudowali piękne ogrody, a nad rzekami Kamienna i Bóbr znajdowało się 19 bielarń, w których produkowano z lnu delikatne tkaniny, tzw. woale. Cyfrowe zwiedzanie Jeleniej Góry połączone będzie z przedstawieniem historii jej obiektów tj. fortyfikacji, rynku z ratuszem, kościołów, wybrane obiekty przemysłowe (bielarnie, młyny), ogrody.

*

Animacje

Widok od ul. Wolności do ul. Kopernika

*

Przybliżenie z lotu ptaka, kierunek południe-północ,
na górze brama od ulicy Wolności, z prawej Baszta Zamkowa

*

Widok na część miasta od Bazyliki Erazma i Pankracego,
ulic Jeleniej i Kopernika w stronę centrum

*

Widok od strony Bramy Zamkowej
w kierunku kościoła parafialnego pw. Świętego Krzyża