Kto z wypiekami na twarzy śledził losy ekscentrycznych bohaterów „Bezcennego”, którzy w poszukiwaniu zaginionego obrazu Rafaela Santi Portret Młodzieńca przemierzyli w szaleńczych akcjach i pościgach kawałek świata, ten z pewnością zetknął się z tą książką, ponieważ Zygmunt Miłoszewski przywołuje ją w posłowiu jako podstawowe źródło informacji na temat wojennego zaboru dzieł sztuki.

I rzeczywiście tak jest. To obszerne kompendium wiedzy, z panoramicznym spojrzeniem na Europę w okresie dochodzenia do władzy Hitlera, wybuchu i trwania II wojny światowej i po jej zakończeniu zaskakuje przede wszystkim bogactwem szczegółów. Autorka z podziwu a nawet zazdrości godną swobodą przemierza Niemcy, Austrię, Polskę, Francję, Holandię, Związek Radziecki i z doskonałą znajomością rzeczy przedstawia przygotowania i działania nazistów, po których grabież Europy staje się faktem. Przed naszymi oczami przesuwają się najcenniejsze arcydzieła, zaglądamy do największych muzeów, penetrujemy najważniejsze prywatne galerie. Poznajemy tych, którzy w rzeczywistości rządzą rynkiem dzieł sztuki – marszandów, prawdziwych desperados, czyli muzealników napadniętych krajów – to dzięki ich odwadze i determinacji nie wszystko trzeba było odzyskiwać oraz tajemniczych, choć niestety nie zawsze gentelmenów – Monuments Men.

Spójna i logiczna, świetnie udokumentowana książka historyczna, choć chciałoby się napisać powieść, bo pasja i zaangażowanie amerykańskiej pisarki sprawia, iż od lektury nie sposób się oderwać. (KH)

Książka jest dostępna w Wypożyczalni Głównej.